تشخیص موثرترین غلظت اسید سالیسیلیک بر افزایش مقاومت گیاه کلزا (brassica napus l.) رقم طلایه تحت تاثیر تنش های شوری، خشکی و قارچ آلترناریا براسیکا

کلزا واریته طلایه (brassica napus l. var talaayeh) ، گیاهی یک ساله از تیره شب بو (brassicaceae) می-باشد. در حال حاضر کلزا به عنوان یکی از مهمترین گیاهان زراعی حاوی ذخایر روغن و پروتئین محسوب می شود که آن را می توان در هر دو منطقه سرد یا نیمه گرم کاشت. تاکنون روش های زیادی برای افزایش مقاومت گیاهان زراعی در برابر تنش های محیطی پیشنهاد شده است. یکی از این روش ها استفاده از اسید سالیسیلیک می باشد. در پژوهش حاضر اثر سطوح مختلف اسید سالیسیلیک (0، 5، 50، 100، 500، 1000 و 10000 میکرومولار) بر گیاه کلزا رقم طلایه تحت تنش های شوری (کلرید سدیم 170 میلی مولار)، تنش خشکی (فواصل آبیاری دو برابر حد معمول) و قارچ alternaria brassicae در شرایط گلخانه ای برای دانه رست های 46 روزه کلزا ارزیابی شد. نتایج نشان داد که بر خلاف انتظار کلرید سدیم 170 میلی مولار باعث افزایش معنی دار وزن خشک اندام های هوایی (92%)، محتوای آب کل گیاه (15%) و محتوای کلروفیل کل (11%)، کاروتنوئیدها (%2/9) و نشت الکترولیتی غشاء به میزان 8/165 درصد شد. تنش خشکی باعث کاهش معنی دار وزن خشک اندام های هوایی (30%)، محتوای آب گیاه (2/1%)، کلروفیل کل (18%)، کاروتنوئیدها (11%)، محتوای نسبی آب برگ (3/2%) ولی افزایش معنی دار میزان وزن خشک ریشه (6/13%) و نشت الکترولیتی غشاء (17%) شد. تنش قارچ آلترناریا براسیکا به تنهایی باعث افزایش معنی دار فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز (114%) شد. تحت تنش کلرید سدیم 170 میلی مولار، از نظر آماری موثرترین غلظت اسید سالیسیلیک در کاهش اثرات زیانبار شوری، غلظت 100 میکرومولار بود که موجب افزایش معنی دار وزن خشک اندام های هوایی (46%) و ریشه (2/23%) محتوای کلروفیل کل (5/9%)، کاروتنوئیدها (9/18%) ، محتوای نسبی آب برگ (9/4%) و کاهش معنی دار نشت الکترولیتی غشاء (8/18%) شد. تحت تنش خشکی همانند تنش شوری، اسید سالیسیلیک در سطح 100 میکرومولار موجب افزایش معنی دار وزن خشک اندام هوایی (6/76%) و ریشه (4/21%)، محتوای آب کل گیاه (2/3%)، محتوای کلروفیل کل (22%)، کاروتنوئیدها (11%) ، محتوای نسبی آب برگ (5/3%) و کاهش معنی دار نشت الکترولیتی غشاء شد. اگرچه تحت تنش قارچ آلترناریا براسیکا، اسید سالیسیلیک باعث کاهش شدت بیماری شد ولی غلظت موثر آن متفاوت از تنش های شوری و خشکی ارزیابی شد (1000 میکرومولار). در آزمایش پیش تیمار بذر و کاهش شدت بیماری، اسید سالیسیلیک (1000 میکرومولار) باعث کاهش شدت بیماری تا 7/19 درصد شد. تحت تنش قارچ، اسید سالیسیلیک باعث افزایش فعالیت هر دو آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز (107% ) و ?-1و3 گلوکاناز (3/85%) شد. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که اسید سالیسیلیک (اگرچه در غلظت های متفاوت) می تواند باعث تخفیف اثرات مضر تنش های زیستی و غیر زیستی در رقم طلایه کلزا شود.